پس از دههها تنش و چندین جنگ خونین بر سر قرهباغ، جمهوری آذربایجان و ارمنستان سرانجام در سال ۲۰۲۵ به نقطهای تاریخی رسیدند و بر سر متن معاهده صلح جامع به توافق کامل دست یافتند.
جزئیات توافق
امضای پیشنویس معاهده صلح: در ۱۳ مارس ۲۰۲۵، وزارتهای امور خارجه دو کشور اعلام کردند که متن نهایی آماده شده و هر دو طرف آماده امضا هستند.
اصلاح قانون اساسی ارمنستان: آذربایجان خواسته است که ارمنستان بندهایی از قانون اساسی خود را تغییر دهد. نخستوزیر ارمنستان این موضوع را پذیرفته و آن را از طریق همهپرسی پی میبرد.
راهcorridor جدید: مسیر جدیدی برای اتصال آذربایجان به نخجوان ایجاد میشود که تحت حاکمیت ارمنستان است اما برای تبادل اقتصادی باز خواهد بود.
واکنشهای بینالمللی
کشورهای غربی و نهادهای بینالمللی این توافق را یک گام مثبت برای ثبات منطقهای میدانند. ایران و روسیه نسبت به پیامدهای ژئوپولیتیکی نگرانی دارند. در ارمنستان نیز مخالفانی وجود دارند که معتقدند این توافق ممکن است حاکمیت ملی را تضعیف کند.
چالشهای باقیمانده
تاریخ دقیق امضای رسمی هنوز مشخص نیست. سرنوشت آوارگان، میراث فرهنگی و نظارت بینالمللی بر اجرای توافق همچنان مورد بحث است و اعتمادسازی میان ملتها زمان میبرد.
نتیجهگیری
این توافق، نقطه عطفی در تاریخ روابط دو کشور است و مسیر را برای همکاریهای اقتصادی، امنیتی و فرهنگی هموار میکند.
Qarabağ uğrunda onilliklərlə davam edən gərginlik və bir neçə qanlı müharibədən sonra, 2025-ci ildə Azərbaycan və Ermənistan nəhayət ki, tarixi bir məqama çatdı və ümumi sülh sazişinin mətni üzrə tam razılığa gəldilər.
Razılaşmanın əsas məqamları
Sülh sazişinin imzalanması: 13 mart 2025-də hər iki ölkənin Xarici İşlər Nazirlikləri elan etdilər ki, mətni hazırdır və tərəflər imzalamağa hazırdır.
Ermənistan Konstitusiyasına dəyişikliklər: Azərbaycan tələb edib ki, bəzi müddəalar dəyişdirilsin. Baş nazir bunu qəbul edib və dəyişikliklər xalq referendumu ilə həyata keçiriləcək.
Yeni dəhliz: Azərbaycan Naxçıvana yeni bir marşrut vasitəsilə birləşdiriləcək. Dəhliz Ermənistanın suverenliyi altında olacaq, amma iqtisadi əlaqələri təmin edəcək.
Beynəlxalq reaksiyalar
Qərb ölkələri və beynəlxalq qurumlar bu razılaşmanı Cənubi Qafqazda sabitlik üçün müsbət addım hesab edirlər. İran və Rusiya isə geosiyasi nəticələrdən narahatdır. Ermənistanda isə bəzi qüvvələr ölkə suverenliyinin zəifləyəcəyini bildirirlər.
Qarşıdakı çətinliklər
Rəsmi imzalanma tarixi hələ məlum deyil. Qaçqınların taleyi, mədəni irsin qorunması və beynəlxalq nəzarət məsələləri müzakirə mövzusudur və xalqlar arasında inamın bərpası vaxt tələb edir.
Nəticə
Bu razılaşma tarixi dönüş nöqtəsidir və iqtisadi, təhlükəsizlik və mədəni əməkdaşlıqlar üçün yeni imkanlar açacaq.
Karabağ üzerindeki onlarca yıllık gerginlik ve birkaç kanlı savaşın ardından, 2025 yılında Azerbaycan ve Ermenistan nihayet tarihi bir noktaya ulaştı ve kapsamlı barış anlaşması metni üzerinde tam anlaşmaya vardı.
Anlaşmanın Detayları
Barış anlaşmasının ön taslağının imzalanması: 13 Mart 2025'te iki ülkenin Dışişleri Bakanlıkları, nihai metnin hazır olduğunu ve tarafların imzalamaya hazır olduğunu duyurdu.
Ermenistan Anayasasında değişiklikler: Azerbaycan, Anayasa'daki bazı maddelerin değiştirilmesini talep etti. Ermenistan Başbakanı bunu kabul etti ve değişiklikler halk oylaması ile yapılacak.
Yeni koridor: Azerbaycan, Nahçıvan’a yeni bir güzergah ile bağlanacak. Koridor Ermenistan egemenliği altında olacak, ancak ekonomik ilişkiler için açık kalacak.
Uluslararası Tepkiler
Batı ülkeleri ve uluslararası kuruluşlar bu anlaşmayı Güney Kafkasya'da istikrar için olumlu bir adım olarak değerlendiriyor. İran ve Rusya jeopolitik sonuçlar konusunda endişeli. Ermenistan’da ise bazı gruplar, anlaşmanın ülkenin egemenliğini zayıflatacağını düşünüyor.
Geriye Kalan Zorluklar
Resmi imzalanma tarihi henüz belli değil. Mültecilerin durumu, kültürel mirasın korunması ve anlaşmanın uluslararası denetimi hâlâ tartışma konusu. Halklar arasında güvenin yeniden tesis edilmesi zaman alacak.
Sonuç
Bu anlaşma tarihi bir dönüm noktasıdır ve ekonomik, güvenlik ve kültürel işbirlikleri için yeni fırsatlar açacaktır.